Çfarë janë sëmundjet vaskulare?
Sistemi juaj vaskular është rrjeti i enëve të gjakut në trup. Ai përfshin:
- Arteriet, të cilat çojnë gjakun e pasur me oksigjen nga zemra juaj drejt indit dhe organeve
- Venat, të cilat çojnë gjakun dhe produktet e mbeturinave mbrapsht në zemër
- Kapilarët, të cilët janë enë të vogla gjaku që lidhin arteriet e vogla me venat e vogla. Muret e kapilarëve janë të holla dhe të rrjedhshme, për të lejuar shkëmbimin e materialeve midis indit dhe gjakut.
Sëmundjet vaskulare janë kushte që ndikojnë sistemin tuaj vaskular. Ato janë të zakonshme dhe mund të jenë serioze. Disa lloje përfshijnë:
- Aneurizëm – një gunga ose “fryrje” në murin e një arterie
- Ateroskleroza – një sëmundje në të cilën plaka grumbullohet brenda arterieve tuaja. Plaka përbëhet nga yndyra, kolesteroli, kalciumi dhe substanca të tjera të gjetura në gjak.
- Mpiksje gjaku, përfshirë trombozën e venës së thellë dhe embolinë pulmonare
- Sëmundja e arterieve koronare dhe sëmundja e arterieve karotide, sëmundje që përfshijnë ngushtimin ose bllokimin e një arterie. Shkaku zakonisht është grumbullimi i plakës.
- Fenomeni i Rejnauld – një çrregullim që shkakton ngushtimin e enëve të gjakut kur jeni i ftohtë ose i stresuar
- Goditje në tru – një gjendje serioze që ndodh kur rrjedha e gjakut në trurin tuaj ndalet.
- Venat varikoze – vena të fryrë, të shtrembra që mund t’i shihni pikërisht nën lëkurë
- Vaskuliti – inflamacion i enëve të gjakut
Çfarë shkakton sëmundjet vaskulare?
Shkaqet e sëmundjeve vaskulare varen nga sëmundja specifike. Këto shkaqe përfshijnë:
- Gjenetikën
- Sëmundjet e zemrës si kolesteroli i lartë dhe presioni i lartë i gjakut
- Infeksionin
- Lëndimin
- Barnat, përfshirëhormonet
Ndonjëherë shkaku është i panjohur.
Kush është në rrezik për sëmundjet vaskulare?
Faktorët e rrezikut për sëmundjet vaskulare mund të ndryshojnë, në varësi të sëmundjes specifike. Por disa nga faktorët e rrezikut më të zakonshëm përfshijnë:
- Mosha – rreziku juaj për disa sëmundje rritet me kalimin e moshës
- Kushtet që mund të ndikojnë zemrën dhe enët e gjakut, si diabeti ose kolesteroli i lartë
- Historia familjare e sëmundjeve vaskulare ose zemre
- Infeksion ose lëndim që dëmton venat tuaja
- Mungesa e ushtrimeve
- Obeziteti
- Shtatzënia
- Qëndrimi ulur ose në këmbë për periudha të gjata
- Pirja e duhanit
Cilat janë simptomat e sëmundjeve vaskulare?
Simptomat për çdo sëmundje janë të ndryshme.
Si diagnostikohen sëmundjet vaskulare?
Për të vendosur diagnozën, ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor do të kryejë një ekzaminim fizik dhe do të pyesë për simptomat dhe historinë mjekësore. Ju mund të keni teste imazherike dhe/ose analiza gjaku.
Si trajtohen sëmundjet vaskulare?
Trajtimi juaj varet nga sëmundja vaskulare që keni dhe sa e rëndë është. Llojet e trajtimeve për sëmundjet vaskulare përfshijnë:
- Ndryshime në stilin e jetës, si ndjekja e një diete të shëndetshme për zemrën dhe kryerja e më shumë ushtrimeve
- Barna, si barna për presionin e gjakut, hollues gjaku, barna për kolesterolin dhe ilaçe për shpërbërjen e mpiksjes. Në disa raste, ofruesit përdorin një kateter për të dërguar bar drejtpërdrejt në enën e gjakut.
- Procedura jo-kirurgjikale, si angioplastia, vendosja e stentit dhe ablacioni i venës
- Kirurgji
A mund të parandalohen sëmundjet vaskulare?
Ka hapa që mund të ndërmerrni për të ndihmuar në parandalimin e sëmundjeve vaskulare:
- Bëni ndryshime të shëndetshme në stilin e jetës, si ndjekja e një diete të shëndetshme për zemrën dhe kryerja e më shumë ushtrimeve
- Mos pini duhan. Nëse jeni tashmë duhanpirës, flisni me ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor për ndihmë në gjetjen e mënyrës më të mirë për t’u larguar.
- Mbajeni presionin e gjakut dhe kolesterolin nën kontroll
- Nëse keni diabet, kontrolloni sheqerin në gjak
- Përpiquni të mos qëndroni ulur ose në këmbë për periudha të gjata. Nëse duhet të jeni ulur gjatë gjithë ditës, çohuni dhe lëvizni çdo orë ose pak. Nëse jeni duke udhëtuar në një udhëtim të gjatë, mund të vishni gjithashtu çorape kompresive dhe të zgjasni rregullisht këmbët.
Burimi: Vascular Diseases. Faleminderit MedlinePlus, National Library of Medicine.
Informacioni i dhënë këtu nuk duhet përdorur gjatë ndonjë urgjence mjekësore ose për diagnostikimin apo trajtimin e ndonjë gjendjeje mjekësore. Një profesionist i licensuar mjekësor duhet të konsultohet për diagnostikimin dhe trajtimin e çdo dhe të gjitha kushteve mjekësore. Lidhjet me sajte të tjera jepen vetëm për informacion - ato nuk përbëjnë aprovime të atyre sajteve të tjera. Nuk bëhet asnjë garanci e çfarëdo lloji, as e shprehur dhe as e nënkuptuar, sa i përket saktësisë, besueshmërisë, kohës ose korrektësisë së ndonjë përkthimi të bërë nga një shërbim i palës së tretë i informacionit të dhënë këtu në ndonjë gjuhë tjetër.
