Shëndeti Seksual i të Rinjve

Çfarë është shëndeti seksual i të rinjve?

Shëndeti seksual i të rinjve ka të bëjë me mënyrën se si seksi ndikon në shëndetin tuaj fizik dhe emocional. Do të thotë të dini si të formoni marrëdhënie të shëndetshme dhe të merrni vendime për seksin që janë të përshtatshme për ju.

Ndërsa trupi juaj ndryshon gjatë pubertetit, edhe mënyra se si mendoni, ndiheni dhe bashkëveproni me të tjerët ndryshon. Mund të keni ndjenja dhe mendime të reja për seksin. Të kuptosh se kush po bëhesh si një i ri seksual gjithashtu është pjesë e shëndetit seksual të të rinjve.

Për të gjithë të rinjtë, marrja përgjegjësisë për shëndetin seksual është pjesë e rritjes. Pavarësisht nëse zgjidhni të keni seks ose të prisni, përgjegjësia përfshin njohjen e:

• Infeksioneve seksualisht të transmetueshme (IST)
• Kontrollit të lindjes
• Çfarë është një marrëdhënie e shëndetshme

Çfarë janë infeksionet seksualisht të transmetueshme (IST)?

Infeksionet seksualisht të transmetueshme (IST), ose sëmundjet seksualisht të transmetueshme (SST), shkaktohen nga baktere, viruse dhe parazitë që përhapen nga personi në person, zakonisht gjatë seksit vaginal, oral ose anal. Disa IST përhapen me kontakt lëkure me lëkurë. Pa trajtim, disa IST mund të shkaktojnë probleme afatgjata shëndetësore.

Ka më shumë se 20 lloje IST, duke përfshirë:

• Klamidian
• Herpesin gjenital
• Gonorenë
• HIV-in
• HPV-në (virusin e papilomës njerëzore)
• Morrat pubikë
• Sifilizin
• Trikomoniasinë

IST-të nuk shkaktojnë gjithmonë simptoma. Prandaj është e mundur të kesh një infeksion pa e ditur dhe pastaj ta transmetosh tek dikush tjetër. Mënyra e vetme për t’u siguruar nëse ke një IST është të testohesh.

Si mund ta zvogëloj shansin për të marrë një infeksion seksualisht të transmetueshëm (IST)?

Mënyra më e sigurt për të shmangur infeksionin është të mos kesh seks vaginal, oral ose anal. Të thuash “jo” seksit është zgjedhja e duhur për shumë të rinj.

Nëse vendosni të keni seks, praktikat e “seksit më të sigurt” do të ulin shansin tuaj për të marrë një IST. Ato përfshijnë:

• Bisedimin me partnerin tuaj për parandalimin e IST-ve dhe testimin përpara se të keni seks. Nëse nuk mund të flisni për IST-të, ju nuk jeni gati për seks.
• Vaksinimin kundër HPV-së. Mund të vaksinoheni midis moshave 9 dhe 26.
• Përdorimin e prezervativëve në mënyrë të saktë çdo herë që keni seks vaginal, oral ose anal:
  • Prezervativët e jashtëm (meshkuj) me lateks sigurojnë mbrojtjen më të mirë kundër IST-ve. Nëse ju ose partneri juaj jeni alergjikë ndaj lateksit, mund të përdorni prezervativë poliuretani.
  • Prezervativët e brendshëm (femra), të bërë nga nitril, vendosen brenda trupit (vagina ose anusi). Ata mund të jenë më pak efektivë kundër IST-ve sesa prezervativët e jashtëm të lateksit.
  • Mos i përdorni të dy llojet e prezervativëve bashkë sepse kjo rrit shansin që të çahen
  • Përdorni një mbrojtëse dentare (një copë katërkëndëshe lateksi, poliuretani ose nitrili) për të mbrojtur gojën gjatë seksit oral
• Të kesh seks vetëm me një person i cili ka seks vetëm me ju (monogami e ndërsjellë). Por fillimisht, të dy duhet të testoheni për IST.
• Mos përzier alkolin ose drogat me seksin. Ju duhet të mendoni qartë për të marrë vendime më të sigurta rreth seksit.

Si mund ta zvogëloj shansin e shtatzënisë?

Mënyra e vetme e sigurt për të shmangur shtatzëninë është të mos kesh seks vaginal.

Nëse vendosni të keni seks vaginal, kontrolli i lindjes mund të ndihmojë për të parandaluar shtatzëninë. Ka shumë lloje kontrolli lindjeje që funksionojnë në mënyra të ndryshme. Ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund t’ju ndihmojë të zgjidhni kontrollin e lindjes që është më i miri për ju.

Prezervativët janë i vetmi metodë kontrolli lindjeje që mbron nga IST-të. Por prezervativët vetëm nuk janë forma më efektive e kontrollit të lindjes. Është më e sigurta të përdorni prezervativë bashkë me një formë tjetër kontrolli lindjeje për të parandaluar si IST-të ashtu edhe shtatzëninë.

Çfarë është një marrëdhënie e shëndetshme?

Seksi i shëndetshëm fillon me një marrëdhënie të shëndetshme, prandaj është e rëndësishme të shikoni me ndershmëri se si ju dhe partneri juaj silleni me njëri-tjetrin. Marrëdhënia juaj mund të jetë e shëndetshme nëse përfshin:

• Respekt. Ju dhe partneri juaj i vlerësoni ndjenjat e njëri-tjetrit. Asnjëri nga ju nuk ushtron presion ndaj tjetrit për të bërë gjëra që nuk dëshiron.
• Besim dhe ndershmëri. Ju gjithmonë thoni të vërtetën dhe i besoni partnerit tuaj se do të bëjë të njëjtën gjë.
• Komunikim i mirë. Ju ndiheni të sigurt duke folur hapur për ndjenjat tuaja, IST-të dhe marrëdhëniet e tjera. Dhe të dy dëgjoni.

Marrëdhënia juaj mund të jetë e pashëndetshme nëse përfshin:

• Xhelozi dhe kontroll. Njëri nga ju dëshiron të marrë të gjitha vendimet dhe përpiqet t’i ndalojë tjetrit të kalojë kohë me miqtë dhe familjen e tij.
• Mosrespekt. Njëri nga ju tallen me idetë dhe ndjenjat e personit tjetër.
• Presion. Njëri nga ju përpiqet të detyrojë tjetrin të bëjë gjëra seksuale që nuk dëshiron.
• Dhunë. Goditja, shtyrja, kapja dhe sulmi seksual nuk duhet të jenë kurrë pjesë e një marrëdhënieje. Nëse nuk dini si ta përfundoni një marrëdhënie të dhunshme, kërkoni ndihmë.

Vendimet tuaja rreth seksit mund të ndikojnë në shëndetin tuaj të ardhshëm. Sigurohuni se i njihni faktet në mënyrë që të vendosni se çfarë është e drejtë për ju.

Burimi: Teen Sexual Health. Faleminderit MedlinePlus, National Library of Medicine.