Çrregullimet e Gjëndrave Mbiveshkore

Çfarë janë gjëndrat mbiveshkore?

Gjëndrat tuaja mbiveshkore janë dy organe të vogla që ndodhen në majë të çdo veshke. Gjëndrat mbiveshkore prodhojnë lloje të ndryshme të hormoneve që ju nevojiten për të jetuar dhe qëndruar të shëndetshëm. Hormonet janë kimikate që udhëtojnë në rrjedhën tuaj të gjakut dhe kontrollojnë se si punojnë pjesë të ndryshme të trupit tuaj.

Gjëndrat mbiveshkore prodhojnëhormonet kortizol, aldosteron, adrenalizë dhe noradrenalizë. Ato gjithashtu prodhojnë hormone që trupi juaj i përdor për të prodhuar hormone seksualë (estrogjen dhe testosteron). Të gjithë këta hormone kryejnë shumë detyra të rëndësishme, duke përfshirë:

• Shndërrimin e ushqimit në energji dhe menaxhimin e niveleve të glukozës në gjak
• Balancimin e kripës dhe ujit
• Mbajtjen e presionit të gjakut normal
• Përgjigjen ndaj sëmundjes dhe stresit (përgjigja juaj e “luftës ose largimit”)
• Kohën kur dhe sa shpejt zhvillohet seksualisht një fëmijë
• Mbështetjen e shtatzënisë

Çfarë janë çrregullimet e gjëndrave mbiveshkore?

Kur keni një çrregullim të gjëndrave mbiveshkore, trupi juaj prodhon shumë ose shumë pak nga një ose më shumë hormone. Simptomat varen nga lloji i problemit që keni dhe se sa ndikon në nivelet e hormoneve në trupin tuaj.

Ka shumë lloje çrregullimesh të gjëndrave mbiveshkore, duke përfshirë:

• Sëmundja e Addisonit – një gjendje në të cilën gjëndrat mbiveshkore nuk prodhojnë mjaft kortizol
• Sindromi i Cushingut – një gjendje e shkaktuar nga shumë kortizol në trup, shpesh nga marrja e barnave steroidale për një kohë të gjatë
• Adenoma me prodhim aldosteroni – një tumor i mirë (jo kancer) që prodhon shumë aldosteron dhe mund të shkaktojë presion të lartë gjaku serioz
• Paraganglioma-feokromocitoma trashëgimore – një gjendje e trashëguar që shkakton lloje të ndryshme tumorësh që prodhojnë adrenalizë dhe hormone të tjerë. Disa tumora mund të bëhen kanceroze.
• Kanceri i gjëndrave mbiveshkore – tumora kanceroze, duke përfshirë karcinomën adrenokortikale dhe neuroblastomën
• Hiperplazia Kongenitale Adrenale (CAH) – një grup çrregullimesh të trashëguara në të cilat gjëndrat mbiveshkore nuk prodhojnë mjaft kortizol. Lloji më i zakonshëm është mungesa e 21-hidroksilazës (gjithashtu e quajtur CAH1). Në Shtetet e Bashkuara, bebet e porsalindura marrin një test gjaku për të parë nëse kanë CAH. Njerëzit e lindur me CAH mund të mos kenë simptoma derisa në fëmijëri ose më vonë në jetë.

Çfarë shkakton çrregullimet e gjëndrave mbiveshkore?

Shkaku i çrregullimeve të gjëndrave mbiveshkore varet nga lloji i çrregullimit që keni. Shkaqet mund të përfshijnë:

• Barna si steroide
• Një problem në një gjëndër tjetër, si gjëndra pituitare. Gjëndra pituitare lëshon hormone që ndikojnë në mënyrën se si punojnë gjëndrat mbiveshkore.
• Ndryshime në gene (mutacione). Këto ndryshime mund të shkaktojnë që gjëndrat mbiveshkore të prodhojnë shumë ose shumë pak nga një ose më shumë hormone.
• Infeksione

Në shumë raste shkaku i problemit nuk është i qartë.

Si diagnostikohen çrregullimet e gjëndrave mbiveshkore?

Ofruesit e kujdesit shëndetësor përdorin teste të ndryshme për të kontrolluar çrregullimet adrenale në varësi të simptomave dhe historisë suaj shëndetësore. Për shembull, mund t’ju bëhen teste gjaku, urine ose pështyme. Këto teste kontrollojnë nivelet tuaja të hormoneve. Ofruesit tuaj mund të porosisin rreze X, skanime CT ose skanime MRI për të parë tumoret.

Cilat janë trajtimet për çrregullimet e gjëndrave mbiveshkore?

Llojet e ndryshme të çrregullimeve të gjëndrave mbiveshkore kanë trajtime të ndryshme. Ato përfshijnë barna dhe kirurgji. Terapia me rrezatim është ndonjëherë një trajtim për tumoret. Ka trajtime për të shëruar disa çrregullime të gjëndrave mbiveshkore. Për çrregullime të tjera, trajtimet mund të menaxhojnë simptomat tuaja.

NIH: Instituti Kombëtar i Shëndetit të Fëmijës dhe Zhvillimit Njerëzor