Kujdesi për Sytë

Sytë tuaj janë një pjesë e rëndësishme e shëndetit tuaj. Shumica e njerëzve mbështeten në sytë e tyre për të parë dhe kuptuar botën rreth tyre. Por disa sëmundje të syve mund të çojnë në humbje të pamjes, prandaj është e rëndësishme të identifikohen dhe trajtohen sëmundjet e syve sa më herët të jetë e mundur. Ju duhet t’i kontrolloni sytë aq shpesh sa ju rekomandon ofruesi i kujdesit shëndetësor, ose nëse keni probleme të reja me shikimin. Dhe ashtu siç është e rëndësishme të mbani trupin tuaj të shëndetshëm, ju gjithashtu duhet t’i mbani sytë tuaj të shëndetshëm.

Këshilla për Kujdesin e Syve

Ka gjëra që mund të bëni për t’i mbajtur sytë tuaj të shëndetshëm dhe për t’u siguruar se jeni duke parë në mënyrën tuaj më të mirë:

• Hani një dietë të shëndetshme dhe të balancuar. Dieta juaj duhet të përfshijë shumë fruta dhe perime, veçanërisht perime të gjelbra me gjethe dhe me ngjyrë të verdhë të thellë. Ngrënia e peshkut të pasur me acid yndyror omega-3, si salmon, tuna dhe halibut, gjithashtu mund t’u ndihmojë syve tuaj.
• Mbani një peshë të shëndetshme. Mbipesha ose obeziteti rrit rrezikun tuaj për të zhvilluar diabetin. Pasja e diabetit ju vendos në një risk më të lartë për të marrë retinopatinë diabetike ose glaukomë.
• Bëni ushtrime të rregullta. Ushtrimet mund të ndihmojnë në parandalimin ose kontrollin e diabetit, presionit të lartë të gjakut dhe kolesterolit të lartë. Këto sëmundje mund të çojnë në disa probleme me sytë ose shikimin. Prandaj, nëse ushtrohen rregullisht, mund të ulni rrezikun tuaj të marrjes së këtyre problemeve me sytë dhe shikimin.
• Mbani syze dielli. Ekspozimi ndaj diellit mund t’u dëmtojë syve tuaj dhe të rrisë rrezikun tuaj të kataraktës dhe degjenerimit makular të lidhur me moshën. Mbrojini sytë tuaj duke përdorur syze dielli që bllokojnë 99 deri 100% të rrezatimit UV-A dhe UV-B.
• Mbani mjete mbrojtëse për sytë. Për të parandaluar dëmtimet e syve, ju nevojitet mbrojtje e syve kur luani disa sporte, punoni në vende si fabrika dhe ndërtim, dhe bëni riparime ose projekte në shtëpinë tuaj.
• Shmangni duhanin. Duhanpirja rrit rrezikun e zhvillimit të sëmundjeve të syve të lidhura me moshën si degjenerimi makular dhe katarakta dhe mund të dëmtojë nervin optik.
• Njihni historinë tuaj mjekësore familjare. Disa sëmundje të syve trashëgohen, prandaj është e rëndësishme të zbuloni nëse dikush në familjen tuaj i ka pasur ato. Kjo mund t’ju ndihmojë të përcaktoni nëse jeni në risk më të lartë për të zhvilluar një sëmundje të syve.
• Njihni faktorët e tjerë të rrezikut. Ndërsa rriteni, jeni në risk më të lartë të zhvillimit të sëmundjeve dhe kushteve të syve të lidhura me moshën. Është e rëndësishme të njihni faktorët tuaj të rrezikut sepse mund të jeni në gjendje t’i ulni duke ndryshuar disa sjellje.
• Nëse mbani lente kontakti, merrni masa për të parandaluar infeksionet e syve. Lajini duart mirë përpara se t’i vini ose t’i hiqni lentët e kontaktit. Gjithashtu ndiqni udhëzimet se si t’i pastroni ato në mënyrë të përshtatshme dhe zëvendësojini kur të jetë e nevojshme.
• U jepni syve tuaj pushim. Nëse kaloni shumë kohë duke përdorur një kompjuter, mund të harroni të bëni sy dhe sytë tuaj mund të lodhen. Për të ulur lodhjen e syve, provoni rregullin 20-20-20: Çdo 20 minuta, shikoni larg rreth 20 feet përpara jush për 20 sekonda.

Testet dhe Ekzaminimet e Syve

Të gjithë kanë nevojë t’u testohet shikimi për të kontrolluar problemet me shikimin dhe sytë. Fëmijët zakonisht kanë kontroll të shikimit në shkollë ose në zyrën e ofruesit të kujdesit shëndetësor gjatë një ekzaminimi. Të rriturit gjithashtu mund të marrin kontrolle të shikimit gjatë ekzaminimeve të tyre. Por shumë të rritur kanë nevojë për më shumë se një kontroll të thjeshtë të shikimit. Ata kanë nevojë për një ekzaminim të plotë dhe të zgjeruar të syve.

Marrja e ekzaminimeve të plotë dhe të zgjeruar të syve është veçanërisht e rëndësishme sepse disa sëmundje të syve mund të mos kenë shenja paralajmëruese. Ekzaminimet janë mënyra e vetme për të zbuluar këto sëmundje në fazat e tyre të hershme, kur janë më të lehta për t’u trajtuar.

Ekzaminimi përfshin disa teste:

• Një test të fushës vizuale për të matur shikimin tuaj anësor (periferik). Humbja e shikimit periferik mund të jetë shenjë e glaukomës.
• Një test të ashpërsisë vizuale, ku lexoni një tabelë sysh rreth 20 feet larg, për të kontrolluar se sa mirë shihni në distanca të ndryshme
• Tonometria, e cila mat presionin e brendshëm të syrit. Ndihmon në zbulimin e glaukomës.
• Zgjerimi, i cili përfshin vënien e pika sysh që zgjerojnë (zgjërojnë) bebëzat tuaja. Kjo lejon më shumë dritë të hyjë në sy. Ofruesit i kujdesit të syve ua ekzaminojnë sytë duke përdorur një thjerrëz zmadhuese të veçantë. Kjo siguron një pamje të qartë të ineve të rëndësishme në pjesën e pasme të syrit tuaj, duke përfshirë retinën, makulën dhe nervin optik.

Nëse keni një gabim refraktiv dhe do t’ju duhen syze ose lente kontakti, atëherë do të keni gjithashtu një test refraktimi. Kur e bëni këtë test, shikoni përmes një pajisje që ka thjerrëza me forcë të ndryshme për t’u ndihmuar profesionistit të kujdesit të syve të përcaktojë se cilat thjerrëza do t’ju japin shikimin më të qartë.

Në çfarë moshe duhet të filloni t’i merrni këto ekzaminime dhe sa shpesh ju nevojiten varet nga shumë faktorë. Ata përfshijnë moshën tuaj, racën dhe shëndetin e përgjithshëm. Për shembull, nëse jeni afrikano-amerikan, jeni në risk më të lartë të glaukomës dhe duhet të filloni t’i merrni ekzaminimet më herët. Nëse keni diabet, duhet të merrni një ekzaminim çdo vit. Konsultohuni me ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor në lidhje me atë nëse dhe kur ju nevojiten këto ekzaminime.

Burimi: Eye Care. Faleminderit MedlinePlus, National Library of Medicine.