Sëmundja e Alzheimerit

Çfarë është sëmundja e Alzheimerit?

Sëmundja e Alzheimerit (SA) është forma më e zakonshme e demencës midis personave të moshuar. Demenca është një çrregullim i trurit që ndikon rëndë në aftësitë e të menduarit dhe kujtesës. Nëse keni SA, ajo mund të dëmtojë aftësinë tuaj për të arsyetuar ose mësuar aftësi të reja derisa bëhet e vështirë të kryeni aktivitetet e përditshme.

SA fillon ngadalë përgjatë shumë viteve. Në fillim përfshin ato pjesë të trurit që kontrollojnë mendimin, kujtesën dhe gjuhën. Mund të ngatërrohet me ndryshime normale të kujtesës gjatë plakjes. Megjithatë, SA nuk është një pjesë normale e plakjes. Ndryshimet në tru çojnë në simptoma që përkeqësohen me kalimin e kohës.

Cilat janë simptomat e sëmundjes së Alzheimerit?

Personat me SA mund të kenë vështirësi për të kujtuar ngjarje të fundit ose emrat e njerëzve që njohin. Sjellja mund të ndryshojë nga personi në person dhe nga dita në ditë. SA përparon në faza. SA me fillim të vonë ndodh tek të rriturit 65 vjeç e lart, ku shumica e njerëzve zhvillojnë sëmundjen. SA me fillim të hershëm ndodh përpara moshës 65 vjeç, gjë që nuk është e zakonshme.

Disa simptoma të SA mund të përfshijnë:

• Humbje në vende të njohura
• Përsëritje të të njëjtës pyetje
• Mos njohje të anëtarëve të familjes
• Vështirësi në të folur, lexim ose shkrim
• Mos kujdesje për veten, si moslarje ose ushqyerje e dobët

Tek SA, me kalimin e kohës, simptomat përkeqësohen. Më vonë, personat me SA mund të bëhen të shqetësuar, agresivë ose të largohen nga shtëpia. Në fund, ata kanë nevojë për kujdes të plotë. Kjo mund të shkaktojë stres të madh për anëtarët e familjes që duhet t’i kujdesen për ta.

Kush ka më shumë gjasa të zhvillojë sëmundjen e Alzheimerit?

Studiuesit nuk e kuptojnë plotësisht se çfarë shkakton SA. Mosha është faktori kryesor i rrezikut. Gjithashtu, rreziku juaj është më i lartë nëse një anëtar i familjes ka pasur sëmundjen. Megjithatë, njerëzit që zhvillojnë Alzheimerin nuk kanë gjithmonë historik të sëmundjes në familjet e tyre.

Studiuesit besojnë se shkaqet e SA mund të jenë kombinim i ndryshimeve të lidhura me moshën në tru, së bashku me faktorë gjenetikë, shëndetësorë dhe të stilit të jetës. Disa kushte mjekësore që lidhen me një rrezik më të lartë të SA përfshijnë:

• Humbje dëgjimi
• Depresion
• Dëmtim kognitiv të lehtë
• Tronditje ose tjetër dëmtim traumatik i trurit (DTT)

Një problem i lidhur, dëmtimi kognitiv i lehtë (DKL), shkakton më shumë probleme të kujtesës se sa normale për njerëzit e të njëjtës moshë. Shumë, por jo të gjithë, njerëzit me DKL do të zhvillojnë SA.

Si diagnostikohet sëmundja e Alzheimerit?

Disa kushte shëndetësore mund të shkaktojnë humbje kujtese ose simptoma si SA. Bisedoni me ofruesin tuaj të kujdesit shëndetësor nëse po përjetoni ndryshime të dukshme në kujtesën tuaj. Për të përcaktuar nëse simptomat tuaja lidhen me SA dhe jo me plakjen normale ose një kushte tjetër shëndetësore, ofruesit juaj mund të:

• Rishikojë historinë tuaj mjekësore dhe çdo ilaç që merrni
• Kryejë teste për të kontrolluar kujtesën, mendimin dhe aftësitë e zgjidhjes së problemeve
• Pyesë për ndryshime në sjellje ose personalitet
• Kryejë teste për të përjashtuar kushte mjekësore ose shëndetësore mendore
• Ju referojë tek një ofrues që specializohet në kujdesin e personave të moshuar
• Rekomandojë një neurologjist, mjek që specializohet në trajtimin e sëmundjeve të trurit dhe sistemit nervor

Cilat janë trajtimet për sëmundjen e Alzheimerit?

Asnjë trajtim nuk mund ta ndalojë sëmundjen. Megjithatë, disa ilaçe mund të ndihmojnë për të mbajtur simptomat nga përkeqësimi për një kohë të kufizuar.

A mund të parandalohet sëmundja e Alzheimerit?

Disa faktorë rreziku nuk mund t’i ndryshoni, si mosha juaj. Por ndryshimi i disa faktorëve të stilit të jetës mund të promovojë shëndetin e trurit dhe t’ju ndihmojë të jetoni një stil jetese më të shëndetshëm në përgjithësi. Kjo mund të përfshijë:

• Menaxhimin e çështjeve kronike shëndetësore si presioni i lartë i gjakut ose humbja e dëgjimit
• Aktivitet fizik të rregullt
• Dietë të shëndetshme
• Lënie e duhanit (ose mos fillim)
• Gjumë të mjaftueshëm
• Zhvillim i lidhjeve të forta sociale

NIH: Instituti Kombëtar i Plakjes