Lupusi

Çfarë është lupusi?

Lupusi është një lloj sëmundjeje kronike (afatgjatë) autoimune. Sëmundjet autoimune ndodhin kur sistemi juaj imunitar sulmon qelizat dhe indet e shëndetshme gabimisht. Ky sulm shkakton inflamacion. Ai gjithashtu mund të dëmtojë shumë pjesë të trupit, përfshirë artikulacionet, lëkurën, veshkat, zemrën, mushkëritë dhe trurin.

Ekzistojnë disa lloje lupusi:

• Lupusi sistemik eritematoz (SLE) është lloji më i zakonshëm. Mund të jetë i lehtë ose i rëndë dhe mund të prekë shumë pjesë të trupit.
• Lupusi kutanik prek lëkurën. Ai shkakton ekzema ose plagë, zakonisht pas ekspozimit të lëkurës suaj ndaj dritës së diellit. Dy llojet kryesore të lupusit kutanik janë lupusi diskoid dhe lupusi kutanik subakut.
• Lupusi i shkaktuar nga barna shkaktohet nga një reaksion ndaj disa barnave. Simptomat mund të fillojnë 3 deri në 6 muaj pas fillimit të barnave. Simptomat zakonisht zhduken kur ndaloni marrjen e barnave.
• Lupusi neonatal, i cili është i rrallë, prek të porsalindurit. Ai shkaktohet nga disa antitrupa që kalojnë nga prindi shtatzënë te foshnja.

Çfarë shkakton lupusin?

Shkaku i lupusit është i panjohur. Studiuesit po hulumtojnë se çfarë mund të shkaktojë ose shkaktojë sëmundjen, si:

• Gjenetika
• Faktorë mjedisorë, si infeksionet virale, drita e diellit, disa barna dhe pirja e duhanit
• Probleme me sistemin imunitar

Kush ka më shumë gjasa të marrë lupusin?

Kushdo mund të marrë lupusin, por gratë e marrin shumë më shpesh se burrat.

Lupusi është më i zakonshëm te afrikanamerikanët sesa te të bardhët. Ai gjithashtu është më i zakonshëm te njerëzit me prejardhje indiane amerikane dhe aziatike. Gratë afrikano-amerikane dhe hispaniket kanë më shumë gjasa të kenë forma të rënda të lupusit.

Cilat janë simptomat e lupusit?

Lupusi mund të ketë shumë simptoma, dhe ato ndryshojnë nga personi në person. Disa nga më të zakonshmet janë:

• Artrit, duke shkaktuar artikulacione të dhimbshme dhe të fryrë dhe ngurtësi mëngjesore
• Ethe
• Lodhje ose ndjesinë e lodjes shpesh
• Ekzema të kuqe, më shpesh në fytyrë (të quajtura “ekzema e fluturës”)
• Dhimbje gjoksi gjatë marrjes së frymës thellë
• Rënie flokësh
• Gishta ose gishtërinj të zbehtë ose të purpurt, nga i ftohti dhe stresi (fenomeni Raynaud)
• Ndjeshmëri ndaj diellit
• Ënjtje në këmbë ose rreth syve
• Plagë në gojë
• Gjëndra të fryrë
• Dhimbje koke dhe marramendje
• Konfuzion dhe probleme me kujtesën

Simptomat mund të vijnë dhe të shkojnë. Kur keni simptoma, quhet valë. Valët mund të variojnë nga të lehta në të rënda. Simptoma të reja mund të shfaqen në çdo kohë.

Çfarë problemesh të tjera mund të shkaktojë lupusi?

Lupusi shkakton inflamacion në gjithë trupin tuaj. Kjo mund të shkaktojë probleme në organet tuaja, përfshirë:

• Dëmtim të veshkave (nefrit lupik).
• Probleme zemre, përfshirë inflamacionin në zemër, valvulat e zemrës ose pëlhurën e muskujve të zemrës.
• Inflamacion të enëve të gjakut.
• Tromboza
• Inflamacion të indit që rrethon mushkëritë. Kjo mund ta bëjë frymëmarrjen të dhimbshme.

Disa njerëz me lupus mund të kenë më shumë gjasa të zhvillojnë kushte të tjera, si sëmundja e arterieve koronare dhe ateroskleroza.

Si diagnostikohet lupusi?

Nuk ka një test specifik për lupusin, dhe shpesh përzihet me sëmundje të tjera që shkaktojnë simptoma të ngjashme. Prandaj mund të duhet kohë për të marrë një diagnostikim. Për të zbuluar nëse keni lupus, ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor:

• Do të pyesë për simptomat, historinë mjekësore dhe historinë shëndetësore të familjes
• Do të kryejë një ekzaminim të plotë fizik
• Mund të porosisë analiza gjaku, si ANA, antitrupa, numërimin e plotë të gjakut dhe testet e komplementit
• Mund të porosisë teste të tjera, si teste urine
• Mund të kryejë biopsi:
  • Biopsi lëkure (duke shikuar mostrat e lëkurës nën mikroskop)
  • Biopsi veshkash (duke shikuar indin e veshkave nën mikroskop)

Cilat janë trajtimet për lupusin?

Nuk ka kurë për lupusin, por barnat dhe ndryshimet në stilin e jetës mund të ndihmojnë në kontrollin e tij.

Njerëzit me lupus shpesh kanë nevojë të shohin ofrues të ndryshëm. Ju me shumë gjasa do të keni një ofrues kujdesi parësor dhe një reumatolog (mjek i specializuar në sëmundjet e artikulacioneve dhe muskujve). Cilët specialistë të tjerë do t’ju nevojiten varet nga mënyra se si lupusi prek trupin tuaj. Për shembull, nëse lupusi dëmton zemrën ose enët e gjakut, do të shihni një kardiolog.

Ofruesi juaj i kujdesit parësor duhet të koordinojë kujdesin midis të gjithë ofruesve tuaj të tjerë dhe të trajtojë probleme të tjera teksa shfaqen. Ju dhe ofruesi juaj i kujdesit parësor do të zhvilloni një plan trajtimi që u përshtatet nevojave tuaja. Ju të dy do ta rishikoni planin shpesh për t’u siguruar se funksionon. Ju duhet t’i raportoni menjëherë ofruesit simptomat e reja në mënyrë që plani juaj i trajtimit të mund të ndryshohet, nëse nevojitet.

Qëllimet e një plani trajtimi janë:

• Parandalimi i valëve
• Trajtimi i valëve kur ndodhin
• Reduktimi i dëmtimit të organeve dhe problemeve të tjera
• Përmirësimi i cilësisë suaj të jetës

Trajtimet mund të përfshijnë barna për:

• Reduktimin e etheve, ënjtjes dhe dhimbjes
• Reduktimin e inflamacionit në trupin tuaj
• Parandalimin ose reduktimin e valëve
• Reduktimin ose parandalimin e dëmtimit të artikulacioneve
• Shtypjen (uljen) e aktivitetit të sistemit tuaj imunitar

Përveç marrjes së barnave për lupusin, mund t’ju duhet të merrni barna për probleme të lidhura me lupusin si kolesteroli i lartë, tensioni i lartë ose infeksioni.

Terapitë alternative dhe plotësuese janë terapi që nuk janë pjesë e trajtimeve standarde. Disa njerëz përpiqen me terapi alternative dhe plotësuese për të përmirësuar simptomat e lupusit. Por kërkimet nuk kanë treguar qartë nëse këto trajtime mund të ndihmojnë ose trajtojnë lupusin. Flisni me ofruesin tuaj përpara se të provoni çdo trajtim të ri.

Si mund të përballem me lupusin?

Është e rëndësishme të luani një rol aktiv në trajtimin tuaj. Ndihmon të mësoni më shumë për lupusin – aftësia për të identifikuar shenjat paralajmëruese të një vale mund t’ju ndihmojë të parandaloni valën ose t’i bëni simptomat më pak të rënda.

Gjithashtu është e rëndësishme të gjeni mënyra për t’u përballur me stresin e të pasurit lupus. Ushtrimet dhe gjetja e mënyrave për t’u relaksuar mund ta bëjnë më të lehtë përballjen. Një sistem mbështetës i mirë gjithashtu mund të ndihmojë.

NIH: Instituti Kombëtar i Artritit dhe Sëmundjeve Muskuloskeletore dhe Lëkurës

Burimi: Lupus. Faleminderit MedlinePlus, National Library of Medicine.