Endometrioza

Çfarë është endometrioza?

Mitrës, ose barkut, është vendi ku fetusi rritet gjatë shtatzënisë. Mitrën e rrethin një shtresë inesh (endometrium). Endometrioza është një sëmundje në të cilën inde të ngjashme me shtresën e mitrës rriten në vende të tjera në trupin tuaj. Këto copëza inesh quhen “implantime”, “nyje” ose “lezionime”. Ato gjenden më shpesh:

• Mbi ose nën vezore
• Mbi tubat e Faloppit, të cilët bartin vezët nga vezorja në mitër
• Prapa mitrës
• Mbi indet që mbajnë mitrën në vend
• Mbi zorrët ose fshikëzën

Në raste të rralla, indi mund të rritet në mushkëri ose në pjesë të tjera të trupit.

Çfarë shkakton endometrozën?

Studiuesit nuk dinë se çfarë shkakton endometrozën.

Kush ka risk për endometrozë?

Endometrioza mund të prekë këdo që menstruohet. Disa faktorë mund të rrisin ose ulin riskun tuaj për ta marrë atë.

Ju jeni në risk më të lartë nëse:

• Keni nënë, motra ose bijë me endometrozë
• Menstruacionet tuaja filluan përpara moshës 11-vjeçare
• Ciklet tuaja mujore janë të shkurtra (më pak se 27 ditë)
• Ciklet tuaja menstruale janë të rënda dhe zgjasin më shumë se 7 ditë

Ju keni risk më të ulët nëse:

• Keni qenë shtatzënë më parë
• Menstruacionet tuaja filluan vonë në adoleshencë
• Ushqeni fëmijët tuaj me gji

Cilat janë simptomat e endometrozës?

Simptomat kryesore të endometrozës janë:

• Dhimbje pelvik, e cila ndodh shpesh gjatë menstruacioneve tuaja
• Infertilitet

Simptoma të tjera të mundshme përfshijnë:

• Krampat menstruale të dhimbshme, të cilat mund të përkeqësohen me kalimin e kohës
• Dhimbje gjatë ose pas marrëdhënies seksuale
• Dhimbje në zorrë ose në poshtë-bark
• Dhimbje gjatë lëshimit të jashtëqitjes ose urinimit, zakonisht gjatë menstruacioneve tuaja
• Menstruacione të rënda
• Njolla ose gjakderdhje midis cikleve
• Simptoma digjestive ose gastrointestinale
• Lodhje ose mungesë energjie

Si diagnostikohet endometrioza?

Kirurgjia është mënyra e vetme për të ditur me siguri nëse keni endometrozë. Fillimisht, megjithatë, ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor do të pyesë për simptomat dhe historinë tuaj mjekësore. Do t’ju bëhet një ekzaminim pelvik dhe mund t’ju bëhen disa teste imazherike.

Kirurgjia më e zakonshme për diagnostikimin e endometrozës është laparoskopia. Kjo është një lloj kirurgjie që përdor një laparoskop, një tub të hollë me kamerë dhe dritë. Kirurgu fut laparoskopin përmes një prerje të vogël në lëkurë afër kërthizës suaj. Ofruesit juaj mund të vendosin një diagnozë bazuar në pamjen e copëzave të endometrozës. Ata gjithashtu mund të bëjnë një biopsi për të marrë një mostër indi.

Cilat janë trajtimet për endometrozën?

Nuk ka shërim për endometrozën, por ka trajtime për simptomat. Ofruesit juaj do të punojë me ju për të vendosur se cilat trajtime do të jenë më të mirat për ju.

Trajtimet për dhimbjen nga endometrioza përfshijnë:

• Lehtësues dhimbje, duke përfshirë ilaçet antiinflamatorë josteroidalë (NSAID) si ibuprofeni dhe një ilaç me recetë specifik për endometrozën. Ofruesit ndonjëherë mund të përshkruajnë opioide për dhimbje të rënda.
• Terapi hormonale, e cila ndalon vezorjet nga prodhimi i hormoneve. Kjo mund të ngadalësojë rritjen e indit endometrial dhe mund të ndalojë zona të reja nga rritja. Llojet e terapisë hormonale përfshijnë:
  • Pilet kontraceptive.
  • Terapi progestine.
  • Ilaçe gonadotropin-çliruese hormone (GnRH) (agonistë dhe antagonistë GnRH). Këto ilaçe shkaktojnë menopozë të përkohshme. Pasi të ndaloni marrjen e ilaçeve, menstruacionet tuaja do të fillojnë përsëri dhe shtatzënia është e mundur.
• Trajtime kirurgjikale për dhimbje të rënda, duke përfshirë procedurat për të hequr copëzat e endometrozës ose për të prerë disa nerva në pelvis. Kirurgjia mund të jetë laparoskopi ose kirurgji e madhe.

Trajtimet për infertilitetin të shkaktuar nga endometrioza përfshijnë:

• Laparoskopi për të hequr copëzat e endometrozës
• Fertilizim in vitro

NIH: Instituti Kombëtar i Shëndetit të Fëmijës dhe Zhvillimit Njerëzor

Burimi: Endometriosis. Faleminderit MedlinePlus, National Library of Medicine.