Ebola

Çfarë është Ebola?

Ebola, e njohur gjithashtu si sëmundja e virusit Ebola (EVD), është një lloj etheje hemorragjike. Ajo është një sëmundje e rrallë dhe shpesh vdekjeprurëse. Mund të shkaktohet nga disa lloje të ndryshëm virusesh Ebola. Ka përthyerje të rastësishme të Ebolës, dhe ato ndodhin kryesisht në Afrikë.

Si përhapet Ebola?

Studiuesit besojnë se virusi fillimisht përhapet nga një kafshë e infektuar tek njeriu. Ebola mund të përhapet pastaj nga njeriu tek njeriu përmes kontaktit të drejtpërdrejtë me:

• Gjak ose lëngje trupore të një personi që është i sëmurë ose ka vdekur nga Ebola.
• Objekte (si rroba, mbulesa, gjilpëra dhe pajisje mjekësore) të ndotura me lëngje trupore nga një person i sëmurë ose i vdekur nga Ebola.
• Semen (përmes seksit oral, vaginal ose anal) nga një burrë i shëruar nga Ebola. Virusi mund të qëndrojë në semen dhe lëngje të tjera trupore, edhe nëse personi nuk ka më simptoma.

Kur njerëzit infektohen me Ebolë, ata nuk fillojnë menjëherë të zhvillojnë shenja ose simptoma. Ata nuk mund ta përhapin Ebolën tek të tjerët derisa të zhvillojnë simptoma.

Cilat janë simptomat e Ebolës?

Simptomat e Ebolës mund të shfaqen nga 2 deri në 21 ditë pas ekspozimit ndaj virusit. Mesatarisht është rreth 8 deri në 10 ditë. Simptomat zakonisht përfshijnë:

• Ethe
• Dhimbje koke
• Dhimbje artikulacionesh dhe muskujsh
• Dobësi dhe lodhje
• Dhimbje fyti
• Simptoma gastrointestinale përfshirë dhimbje barku, diarre, dhe të vjella
• Humbje oreksi
• Gjakderdhje ose çarje të pashpjegueshme

Simptoma të tjera mund të përfshijnë ekzema, sy të kuq dhe singultus.

Si diagnostikohet Ebola?

Simptomat e hershme të Ebolës janë të ngjashme me sëmundje të tjera më të zakonshme. Kjo e bën të vështirë diagnostikimin e Ebolës tek dikush i cili është infektuar vetëm për disa ditë. Nëse një person ka simptomat e Ebolës dhe mund të ketë qenë i ekspozuar ndaj virusit, ofruesi i kujdesit shëndetësor mund të kryejë një analizë gjaku për Ebolën. Mund të duhen disa ditë pas fillimit të simptomave përpara se Ebola të shfaqet në analizën e gjakut.

Cilat janë trajtimet për Ebolën?

Në Shtetet e Bashkuara, ka dy ilaçe të miratuara për trajtimin e Ebolës që shkaktohet nga një lloj specifik virusi (Zaire ebolavirus). Këto ilaçe nuk janë vlerësuar për trajtimin e Ebolës të shkaktuar nga lloje të tjera virusesh Ebola. Ilaçet janë antitrupa monoklonalë, të cilët janë proteinat e sistemit imunitar të krijuara në laborator.

Pavarësisht nëse ka ilaçe për trajtimin e një rasti Ebole, ekziston kujdesi mbështetës. Ky lloj kujdesi mund të përmirësojë shanset e mbijetesës, veçanërisht kur jepet herët. Kujdesi mbështetës përfshin:

• Dhënien e lëngjeve dhe elektrolitëve
• Dhënien e ilaçeve për mbështetjen e presionit të gjakut, reduktimin e të vjelllave dhe diarresë, dhe menaxhimin e etheve dhe dhembjeve
• Dhënien e oksigjenit
• Trajtimin e çdo komplikacioni ose infeksioni tjetër

Njerëzit që shërohen mund të kenë ende efekte anësore pas saj, si lodhje, dhimbje muskujsh, probleme me sytë dhe shikimin, dhe dhimbje stomaku.

A mund të parandalohet Ebola?

Në Shtetet e Bashkuara, ka një vaksinë të miratuar për parandalimin e Ebolës të shkaktuar nga një lloj specifik virusi Ebola (Zaire ebolavirus). Ajo mund t’u jepet ofruesve të kujdesit shëndetësor që do të trajtojnë ose mund të trajtojnë pacientë me Ebolë dhe personave që punojnë me virusin e gjallë të Ebolës në laboratorë.

Nëse jetoni ose planifikoni të udhëtoni në një rajon ku mund të jetë i pranishëm virusi i Ebolës, mund t’i mbani veten të mbrojtur duke shmangur kontaktin me:

• Gjak dhe lëngje trupore të njerëzve të sëmurë
• Semen nga një burrë i shëruar nga Ebola, derisa testimet të tregojnë se virusi ka ikur nga semen i tij
• Sende që mund të jenë të ndotura me gjak ose lëngje trupore nga dikush që ka Ebolë
• Lakuriq nate, antilopa pyjore dhe primatë jo njerëzorë (si majmunë dhe shimpanzë), përfshirë gjakun, lëngjet ose mishin e tyre

Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve

Burimi: Ebola. Faleminderit MedlinePlus, National Library of Medicine.