Leukemia

Çfarë është leucemia?

Leucemia është term për kancerin e qelizave të gjakut. Leucemia fillon në indet e formimit të gjakut si palca e kockës. Palca juaj e kockës krijon qelizat të cilat do të zhvillohen në qeliza të bardha gjaku, qeliza të kuqe gjaku dhe trombocite. Çdo lloj qelize ka një punë të ndryshme:

• Qelizat e bardha të gjakut ndihmojnë trupin tuaj të luftojë infeksionin
• Qelizat e kuqe të gjakut transportojnë oksigjenin nga mushkëritë tuaja në indet dhe organet tuaja
• Trombocitet ndihmojnë në formimin e mpiksjes për të ndaluar gjakderdhjen

Kur keni leucemi, palca juaj e kockës prodhon numër të madh qelizash jonormale. Ky problem ndodh më shpesh me qelizat e bardha të gjakut. Këto qeliza jonormale grumbullohen në palcën e kockës dhe gjakun tuaj. Ato zënë vendin e qelizave të shëndetshme të gjakut dhe e vështirësojnë punën e qelizave dhe gjakut tuaj.

Cilat janë llojet e leucemisë?

Ka lloje të ndryshme leucemie. Lloji i leucemisë që keni varet nga lloji i qelizës së gjakut që bëhet kancer dhe nëse ajo rritet shpejt ose ngadalë.

Lloji i qelizës së gjakut mund të jetë:

• Limfocitet, një lloj qelize e bardhë gjaku
• Qelizat mieloide, qeliza të pazhvilluara që bëhen qeliza të bardha gjaku, qeliza të kuqe gjaku ose trombocite

Llojet e ndryshme mund të rriten shpejt ose ngadalë:

• Leucemia akute rritet shpejt. Zakonisht përkeqësohet shpejt nëse nuk trajtohet.
• Leucemia kronike rritet ngadalë. Zakonisht përkeqësohet gjatë një periudhe më të gjatë.

Llojet kryesore të leucemisë janë:

• Leucemia limfocitike akute (ALL), e cila është lloji më i zakonshëm i kancerit te fëmijët. Mund të prekë gjithashtu të rriturit.
• Leucemia mieloide akute (AML), e cila është më e zakonshme te të moshuarit por mund të prekë edhe fëmijët
• Leucemia limfocitike kronike (CLL), e cila është një nga llojet më të zakonshme të leucemisë te të rriturit. Shpesh ndodh gjatë ose pas moshës së mesme.
• Leucemia mieloide kronike (CML), e cila zakonisht ndodh te të rriturit gjatë ose pas moshës së mesme

Çfarë shkakton leuceminë?

Leucemia ndodh kur ka ndryshime në materialin gjenetik (ADN) të qelizave të palcës së kockës. Shkaku i këtyre ndryshimeve gjenetike është i panjohur.

Kush ka risk për leucemi?

Për llojet specifike, ka faktorë të ndryshëm që mund ta rrisin riskun tuaj për të marrë atë lloj. Në përgjithësi, risku juaj për leucemi rritet me moshën. Është më i zakonshëm mbi moshën 60.

Cilat janë simptomat e leucemisë?

Disa nga simptomat e leucemisë mund të përfshijnë:

• Ndjesinë e lodhjes
• Ethe ose djersitje natën
• Njolla dhe gjakderdhje të lehta
• Humbje peshe ose humbje oreku
• Petekje, të cilat janë pika të vogla të kuqe nën lëkurë. Ato shkaktohen nga gjakderdhja.

Simptomat e tjera të leucemisë mund të jenë të ndryshme nga lloji në lloj. Leucemia kronike mund të mos shkaktojë simptoma në fillim.

Si diagnostikohet leucemia?

Ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund të përdorë shumë mjete për të diagnostikuar leuceminë:

• Një ekzaminim fizik
• Një histori mjekësore
• Analiza gjaku, si një numërim i plotë i gjakut (CBC)
• Teste të palcës së kockës. Ka dy lloje kryesore – aspirim dhe biopsi të palcës së kockës. Të dy testet përfshijnë heqjen e një kampioni palce kocke dhe kocke. Kampionet dërgohen në laborator për testim.
• Teste gjenetike për të parë ndryshimet e geneve dhe kromozomeve

Pasi ofruesi bën diagnozën, mund të ketë teste shtesë për të parë nëse kanceri ka përparuar. Këto përfshijnë teste imazherike dhe një punksion lumbar, që është një procedurë për të mbledhur dhe testuar lëngun cerebrospinal (CSF).

Cilat janë trajtimet për leuceminë?

Trajtimet për leuceminë varen nga lloji që keni, sa e rëndë është leucemia, mosha juaj, shëndeti i përgjithshëm dhe faktorë të tjerë. Disa trajtime të mundshme mund të përfshijnë:

• Kimioterapi
• Terapi me rrezatim
• Kimioterapi me transplant qelizash burimore
• Terapi të synuara, e cila përdor barna ose substanca të tjera që sulmojnë qelizat specifike të kancerit me dëm më të vogël ndaj qelizave normale

NIH: Instituti Kombëtar i Kancerit

Burimi: Leukemia. Faleminderit MedlinePlus, National Library of Medicine.