HIV

Çfarë është HIV?

HIV shkurtim i Human Immunodeficiency Virus. HIV dëmton sistemin tuaj imunitar duke shkatërruar një lloj qelize të bardha gjaku që ndihmon trupin tuaj të luftojë infeksionin. Kjo ju vendos në rrezik për infeksione dhe sëmundje të tjera.

Çfarë është AIDS?

AIDS shkurtim i Acquired Immunodeficiency Syndrome. Është faza përfundimtare e infeksionit me HIV. Ndodh kur sistemi imunitar i trupit dëmtohet rëndë për shkak të virusit. Jo të gjithë ata me HIV zhvillojnë AIDS.

Si përhahet HIV?

HIV përhahet përmes lëngjeve të caktuara trupore nga një person që ka HIV. Kjo mund të ndodhë:

• Duke bërë seks vaginal ose anal pa mbrojtje me një person që ka HIV. “Pa mbrojtje” do të thotë pa përdorur prezervativë ose ilaçe për trajtimin ose parandalimin e HIV-it. Kjo është mënyra më e zakonshme e përhapjes.
• Duke ndarë gjilpëra droge.
• Përmes kontaktit me gjakun e një personi me HIV.
• Nga nëna te fetusi gjatë shtatzënisë.
• Nga nëna te foshnja gjatë lindjes ose gjatë gjidhënies.

Kush është në rrezik për infeksion me HIV?

Kushdo mund të marrë HIV, por disa grupe kanë rrezik më të lartë:

• Personat që kanë një infeksion tjetër seksualisht të transmetueshëm (STI). Pasja e një STI-je mund të rrisë rrezikun tuaj të marrjes ose përhapjes së HIV-it.
• Personat që injektojnë drogë me gjilpëra të përbashkëta.
• Burrat homoseksualë dhe biseksualë.
• Afrikano-Amerikanët dhe Hispanic/Latino-Amerikanët. Ata përbëjnë një përqindje më të lartë të diagnozave të reja të HIV-it dhe personave me HIV, krahasuar me racat dhe etnitetet e tjera.
• Personat që angazhohen në sjellje seksuale me rrezik, si mospërdorimi i prezervativëve ose ilaçeve për parandalimin ose trajtimin e HIV-it.

Faktorë të tillë si stigma, diskriminimi, të ardhurat, arsimimi dhe rajoni gjeografik mund të ndikojnë gjithashtu në rrezikun e njerëzve për HIV.

Cilat janë simptomat e HIV-it?

Shenjat e para të infeksionit me HIV mund të jenë simptoma të ngjashme me gripin:

• Temperaturë
• Të dridhura
• Kruajtje
• Djersitje natën (djersitje të rënda gjatë gjumit)
• Dhimbje muskujsh
• Dhimbje fyti
• Lodhje
• Ënjtje të nyejve limfatike
• Plagë në gojë

Këto simptoma mund të vijnë dhe të shkojnë brenda dy deri katër javëve. Kjo fazë quhet infeksion akut HIV.

Nëse infeksioni nuk trajtohet, ai bëhet infeksion kronik HIV. Shpesh, nuk ka simptoma gjatë kësaj faze. Nëse nuk trajtohet, virusi në fund do të dobësojë sistemin imunitar të trupit tuaj. Pastaj infeksioni do të përparojë në AIDS. Kjo është faza e fundit e infeksionit HIV. Për shkak se sistemi juaj imunitar është dëmtuar rëndë, trupi juaj nuk mund të luftojë infeksione të tjera, të quajtura infeksione oportune (OI). OI janë infeksione që ndodhin më shpesh ose janë më të rënda te personat me sisteme imunitare të dobëta.

Disa njerëz mund të mos ndihen të sëmurë gjatë fazave të hershme të infeksionit HIV. Prandaj mënyra e vetme për të ditur me siguri nëse keni HIV është të bëni testin.

Si ta di nëse kam HIV?

Një test gjaku mund të tregojë nëse keni infeksion HIV. Ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor mund ta bëjë testin, ose mund të përdorni një kit testimi në shtëpi. Gjithashtu mund të përdorni Lokalizuesin e Testimit të CDC-së për të gjetur site testimi falas.

Cilat janë trajtimet për HIV?

Nuk ka kurë për infeksionin HIV, por mund të trajtohet me ilaçe. Kjo quhet terapi antiretrovirale (ART). ART mund ta bëjë infeksionin HIV një gjendje kronike të menaxhueshme. Gjithashtu zvogëlon rrezikun e përhapjes së virusit tek të tjerët.

Shumica e njerëzve me HIV jetojnë gjatë dhe shëndetshëm nëse marrin ART sa më shpejt të jetë e mundur dhe vazhdojnë ta marrin. Gjithashtu është e rëndësishme të kujdeseni për veten. Sigurimi i mbështetjes që ju nevojitet, jetesa e një stili jetese të shëndetshëm dhe marrja e kujdesit mjekësor të rregullt mund t’ju ndihmojë të gëzoni një cilësi më të mirë jetese.

A mund të parandalohet infeksioni HIV?

Mund të zvogëloni rrezikun e marrjes ose përhapjes së HIV-it duke:

• Bërë testin për HIV.
• Zgjedhur sjellje seksuale me rrezik më të ulët. Kjo përfshin kufizimin e numrit të partnerëve seksualë dhe përdorimin e prezervativëve me lateks në çdo marrëdhënie seksuale. Nëse ju ose partneri juaj jeni alergjikë ndaj lateksit, mund të përdorni prezervativë poliuretani.
• Bërë testin dhe trajtimin për infeksionet seksualisht të transmetueshme (STI).
• Mos injektuar drogë.
• Folur me ofruesin tuaj për ilaçet për parandalimin e HIV-it:
  • PrEP (profilaksi para ekspozimit) është për personat që nuk kanë HIV por janë në rrezik shumë të lartë për ta marrë. PrEP është ilaç ditor që mund të zvogëlojë këtë rrezik.
  • PEP (profilaksi pas ekspozimit) është për personat që janë ekspozuar në mënyrë të mundshme ndaj HIV-it. Është vetëm për situata emergjence. PEP duhet filluar brenda 72 orëve pas një ekspozimi të mundshëm ndaj HIV-it.

NIH: Instituti Kombëtar i Shëndetësisë

Burimi: HIV. Faleminderit MedlinePlus, National Library of Medicine.